Momčilo Tapavica (1872-1949)

20. septembar 2021.

Mesto: Nadalj, Srbobran, Turija

Kategorija: Projekat

Momčilo Tapavica (1872-1949), arhitekta i učesnik na prvim modernim Olimpijskim igrama u Atini 1896. godine na kojoj osvaja bronzanu medalju u tenisu. Rođen je u Nadalju 26. oktobra 1872. godine od oca Arona i majke Jekaterine, rođene Kaćanski. Osnovnu školu završio je u rodnom mestu, a gimnaziju pohađao u Novom Sadu. Bio je stipendista Matice srpske iz Zadužbine Sime Đorđevića od 1886. kao učenik realke u Segedinu. Matičin stipendista bio je i 1891, kada je započeo studije arhitekture i građevinarstva na Visokoj tehničkoj školi u Budimpešti, gde je i diplomirao.
Momčilo Tapavica (1872-1949). Nadalj

Od rane mladosti se uspešno bavio sportom, a dok je studirao i služio vojsku u gardi isticao se izuzetnom snagom. Bio je član Saveza za telesno vaspitanje u Budimpešti. Na prvim modernim Olimpijskim igrama održanim u Atini 1896. obezbedio je mesto u trinaestočlanom timu Kraljevine Ugarske. Bio je prijavljen za takmičenja u atletici (skok udalj, skok s motkom, bacanje kugle), rvanju grčko-rimskim stilom, dizanju tegova (jednom rukom i obema rukama) i tenisu. Najbolji rezultat ostvario je u tenisu, osvojivši bronzanu olimpijsku medalju. Do ovog saznanja o njegovom velikom uspehu došlo se posle više od jednog veka. Precenio je svoju snagu i povredio se tokom dizanja tegova jednom rukom, ali je nastavio takmičenje. U dizanju tegova obema rukama osvojio je peto mesto podigavši 80 kg, a u teškoj kategoriji u ravnju četvrto mesto. Od atletskih disciplina morao je da odustane. Bio je prvi Srbin učesnik prvih Olimpijskih igara. U Novom Sadu se kasnije bavio veslanjem i od 1904. bio član kluba „Danubius”.

Momčilo Tapavica. Izvor: Novosti.rs

Važio je za vrlo darovitog arhitektu. Po završetku studija radio je jedno vreme u Budimpešti, a potom se vratio u Novi Sad i tu 1903. učestvovao u izradi plana za obnovu Saborne crkve.

Momčilo Tapavica nije zaboravio svoje rodno mesto ni kada je bio proslavljeni sportista i poznati arhitekta. Crkvenoj opštini u Nadalju je ponudio besplatnu izradu plana ikonostasa i nadzora na restauraciji pravoslavne crkve u selu. „Plemenita i rodoljubiva ponuda gospodina Momčila Tapavice, arhitekte i sina nadaljskog” toplo je pozdravljena na vanrednoj skupštini Crkvene opštine, ali je zbog „siromašnog stanja” odloženo izvođenje ovih radova. Međutim, Crkvena opština je zamolila Tapavicu da odmah premeri crkvenu zemlju i izradi proračun za generalno obnavljanje nadaljske pravoslavne crkve. Iste godine je izradio i geodetske planove za kaldrmisanje kolovoza u selu i drumova oko sela. Zbog ovih poslova Tapavica je dolazio u Nadalj svojim automobilom. Kada je prvi put došao, izazvao je pravu senzaciju, jer većina Nadaljčana do tada nije videla automobil.

Posle ženidbe 1908. godine, sa suprugom Arankom je na poziv knjaza Nikole otišao u Crnu Goru. Tamo je projektovao Hotel „Boka” u Herceg Novom, zgrade nekadašnjeg nemačkog poslanstva i Crnogorske državne banke na Cetinju i porodičnu kuću u Bijeloj, koja je kasnije služila kao Dom za nezbrinutu decu. Imao je sina Mirka i kćer Jasnu. Prema njegovim projektima izgrađena je 1912. godine današnja zgrada Matice srpske, tadašnje Sirotište, zadužbina Marije Trandafil, jedno od najlepših i najreprezentativnijih zdanja u Novom Sadu. Kao bivši Matičin pitomac ponudio se da besplatno izradi plan i proračun za zgradu, a na njegov predlog je odabran i izvođač radova.

Zgrada Matice srpske u Novom Sadu koja je izgrađena 1912. godine prema projektu Momčila Tapavice. Izvor: novisad.travel

Prvi svetski rat proveo je u izbeglištvu i u tom periodu boravio je u Rimu, Lozani i Rabatu, glavnom gradu Maroka, gde je obavljao geodetska merenja.

Posle skoro deset godina se vratio u Novi Sad i radio u svom projektnom birou u Petrovaradinu. Bio je Vladin poverenik za melioraciju u istočnom Sremu. Između dva svetska rata aktivno je učestvovao u delovanju Matice srpske.

Oslobođenje 1944. godine je dočekao u Novom Sadu, ali se uskoro preselio u Poreč gde je radio na obnovi ovog grada nastradalog u ratu. Nemiran duh, vrhunski sportista i graditelj, svetski putnik, boem i veseljak, konačno se smirio u ovom istarskom gradiću na moru. Duže vreme je bolovao od žutice, ali je umro od raka u pulskoj bolnici 10. januara 1949. godine. Sahranjen je u Puli.

(Izvori: Dom kulture Srbobran, Biografija Momčila Tapavice dr Lazar Rakić, Nadalj (do 1945. godine), Novi Sad: Matica srpska, 1988.)

Facebook Komentari